Bir işte çalışan her insanı ilgilendiren ve iyi bilmesi gereken konulardan biri de kıdem tazminatıdır. 4857 sayılı İş Kanunu ile şartları belirlenen kıdem tazminatı nedir ve nasıl hesaplanır? İşinden ayrılan bir işçi hangi durumlarda kıdem tazminatı alabilir ya da alamaz?
Kıdem tazminatı en az 1 yıl süre ile aynı iş yerinde çalışmış olan işçinin, aşağıda belirtilen durumların herhangi birine dayanarak işten çıkması durumunda, işveren tarafından çalışana ödenecek tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçinin işten çıkarılması halinde, işveren tarafından kendisine ödenmesi gereken olan tazminat olarak da ifade edebiliriz.
Kıdem tazminatı diye bir unsurun olmasının en önemli nedeni ise işverenin çalışanı kolayca ve kanunsuz bir biçimde çıkartmasını engellemektir. Ancak kıdem tazminatını elde etmenin de bazı koşulları vardır:
- İşverenin hiçbir haklı nedeni olmadan çalışanını işten çıkartması
- Yapılan işin çalışanın sağlığı ya da yaşamı için tehlike arz etmesi
- İşveren ya da birlikte çalışılan başka iş arkadaşının bulaşıcı hastalığa yakalanması.
- İşverenin çalışana yapması gereken işle ile ilgili yanlış bilgi vermesi.
- Çalışana ya da çalışanın ailesinden birine işverenin hakaret etmesi ya da cinsel tacizde bulunması.
- İşverenin, çalışanından yasadışı bir iş yapmasını istemesi.
- İş yerinde bir haftadan daha uzun süre olacak şekilde işin durması.
- Kadın çalışanın evlendikten sonra 1 yıl içinde işten çıkmayı istemesi.
- Erkek çalışanın askerlik görevine çağrılması.
- Emeklilik hakkının oluşması.
- Malullük durumunun oluşması.
- Çalışanın vefat etmesi.
Kıdem tazminatını almaya hak kazanan bir çalışanın, çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı alması gerekir. Fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavan tutarı ile sınırlandırılmıştır. Buna göre, kıdem tazminatı tavan tutarı 2021 yılı için 7.638,96 TL’dir.
Kıdem tazminatının nasıl hesaplandığına bakacak olursak öncelikle çalışanın çalıştığı toplam süre belirlenir, daha sonra çalışan kişinin çalıştığı toplam yıl sayısı ile aldığı son brüt ücret çarpılır, tam yıl sürenin dışında kalan gün sayısının toplamı da günlük brüt ücretle çarpılır.
Ortaya çıkan tutarın %0,759’u damga vergisi olarak kesilir ve geriye kalan tutar da kıdem tazminatı olarak belirlenmiş olur.